Ο πανανθρώπινος γιατρός Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ
Η απώλεια του ιατρού Θεόφιλου Ρόζενμπεργκ έχει συγκλονίσει και προκάλεσε θλίψη σε αρκετούς ποριώτες καθώς όλο και περισσότερες ιστορίες έρχονται στο φως για την αγάπη του εκλιπόντος προς τους συνανθρώπους του καθώς και την προσφορά του ως ιατρός σε προσωπικές ιστορίες υγείας ποριωτών.
Η ζωή του, θα μπορούσε να εξιστορηθεί ως μυθιστόρημα για έναν γιατρό που προσέφερε πανανθρώπινα τις υπηρεσίες του.
Είχε πολύ μεγάλη εμπειρία σε ζητήματα διαχείρισης κρίσεων στην Υγεία και ειδικότερα μεταναστευτικών και προσφυγικών. Στο ενεργητικό του είχε πλήθος αποστολών Ιατρικής Ανθρωπιστικής Βοήθειας σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, όπως στη Σομαλία, το 1993-1994, όπου, μαζί με τον πρώην υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα και ομάδα των ΓτΚ, βοήθησαν στον εξοπλισμό και την εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού δύο Κέντρων Υγείας στις πόλεις Οντούρ και Ουατζίτ. Το 1994 προσέφεραν επείγουσα ανθρωπιστική αποστολή στις περιοχές της Νοτίου Αιγύπτου για την παροχή ιατρικής φροντίδας στους εγκαυματίες που είχαν πληγεί από τις πλημμύρες και τις φωτιές που προκλήθηκαν από την ανάφλεξη επιπλέοντος πετρελαίου. Το 1999-2000 συμμετείχε στο πρόγραμμα επισκευής, εξοπλισμού και αναβάθμισης Νοσοκομείου στο Κάιρο. Αλληλέγγυο «παρών» έδωσε και στην Αϊτή, μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2010, που, και πάλι μαζί με τον Γ. Μουζάλα, προσέφεραν βοήθεια στα πρόχειρα ιατρεια των ΓτΚ, στο κατεστραμμένο Πορτ-ο-Πρενς.
«Η παθητική στάση και παρατήρηση των βαρκών που έρχονται φορτωμένες με ανθρώπους που συχνά πνίγονται δεν μπορεί να αποτελεί πολιτική. Δεν μπορεί απλώς να διαπιστώνουμε τον θάνατο», ήταν μια χαρακτηριστική δήλωση του Θεόφιλου Ρόζενμπεργκ σε συνέντευξή του στην «Εποχή». Μαζί με συναδέλφους του, είχε πρωτοστατήσει στο κίνημα ενάντια στη «δολοφονική παραμονή των ναρκοπεδίων στην περιοχή του Έβρου», ενώ στην ίδια συνέντευξη είχε χαρακτηρίσει ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» τον φράχτη.
Με επιστημονικούς συνεργάτες και τους φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του ΕΚΠΑ είχε υποστηρίξει με παροχή υγειονομικών υπηρεσιών τους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως, ενώ σε συνεργασία με τον Δήμο Κω είχε διοργανώσει ημερίδα για την εκπαίδευση αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος και της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και μέλη εθελοντικών οργανώσεων που επιχειρούν κατά τις αποστολές περισυλλογής και πρώτης υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στην Κω και στην ευρύτερη περιοχή του νοτιοανατολικού Αιγαίου.
Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στη γενική και στην καρδιοαγγειακή χειρουργική στα πανεπιστήμια της Αθήνας και του Παρισιού. Ασχολείτο με την «ελάχιστα επεμβατική» και ρομποτική χειρουργική και ήταν μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε μεταξύ άλλων για την Επείγουσα Ιατρική, την Ιατρική Καταστροφών και την Ιατρική των Ευπαθών Ομάδων.
Ωστόσο στην περίπτωση του καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χειρουργού στο Λαϊκό Νοσοκομείο, Θεόφιλου Ρόζενμπεργκ, οι πράξεις του μιλούσαν πιο πολύ από τα λόγια του.
Πριν από πέντε χρόνια που ανέλαβε πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ, την επόμενη μέρα βρέθηκε στην Ειδομένη να κάνει εμβόλια στα προσφυγόπουλα με κλιμάκιο του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο άοκνος ιδρυτής των Γιατρών του Κόσμου, περισσότερα από 20 χρόνια πριν, περιγράφεται από συνεργάτες του ως ο άνθρωπος που έδωσε υπόσταση στην ανθρωπιστική ιατρική στην Ελλάδα.
Ασθενείς που έτυχε να χειρουργήσει στο νοσοκομείο, θυμούνται τη φωνή του στον διάδρομο της Παθολογικής Κλινικής να δίνει οδηγίες στο νοσηλευτικό προσωπικό και τους ανθρώπους να μαζεύονται σαν τσαμπιά γύρω από αυτόν τον αεικίνητο άντρα, μετρίου αναστήματος, με το χαρακτηριστικό μαύρο μουστάκι. Τι τους έκανε εντύπωση; Θυμόταν κάθε ασθενή και συγγενή και τους έλεγε τι ακριβώς να κάνουν...
Πολλά έχουν να διηγηθούν οι συνεργάτες του για τη δράση του στις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις και καταστροφές σε όποιο μέρος του κόσμου εκδηλωνόταν ανάγκη ήδη από τη δεκαετία του ’90. Σουδάν, Σομαλία, Αϊτή… Η μεγάλη εμπειρία του στις αποστολές ιατρικής αρωγής δεν ήταν ωστόσο το μόνο «διαπιστευτήριο» για τον υπεύθυνο του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών «Διεθνής Ιατρική- Διαχείριση Κρίσεων Υγείας».
Οι άνθρωποι που βρέθηκαν μαζί του σε αποστολές ή συνεργάζονται ακόμη μαζί του μας μιλούν για το πρωτοποριακό του πνεύμα αλλά και τον αγώνα του για να ακουστούν και να λάβουν υπόσταση τα δικαιώματα των πιο κατατρεγμένων.
«Παιδί του» δηλώνει ο σημερινός πρόεδρος των ΓτΚ, Νικήτας Κανάκης, που μοιράστηκε με την δημοσιογράφο της Εφημερίδας των Συντακτών Ιωάννα Σωτήρχου, τις αναμνήσεις του από τον δάσκαλο: «Είχε μια απίστευτη ενέργεια, ξεκουραζόταν ελάχιστα και μπορούσε να κοιμηθεί οπουδήποτε, να φάει με τον οποιονδήποτε. Εμενε εκεί που έμεναν οι πρόσφυγες και οι ασθενείς, στις χειρότερες συνθήκες. Δεν ήταν όπως κάποιοι άλλοι που εξέταζαν τον κόσμο, φέρονταν με αλαζονεία κι έφευγαν για να γυρίσουν στο ξενοδοχείο.
»Μέναμε πραγματικά μαζί τους κι ήταν ακούραστος. Οταν οι άλλοι είχαμε "ψοφήσει", αυτός καθόταν κάτω από μια σκιά κι έγραφε την αναφορά, τις ανάγκες που υπήρχαν, το πρόγραμμα για το τι πρέπει να κάνουμε την επόμενη μέρα. Εχει στέρεη επιστημονική και θεωρητική κατάρτιση και μια δυνατότητα που πάντα θαύμαζα: μπορεί να βλέπει τη μεγάλη εικόνα και έχει πάντα ένα όραμα, βλέπει παραπέρα χωρίς να αγνοεί την καθημερινότητα.
»Χειρουργούσε κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες και πάλευε για τα δικαιώματα των ασθενών του, για να αποκτήσουν φωνή. Τα κοινωνικά μας ιατρεία που ιδρύσαμε πριν από 20 χρόνια ήταν δική του έμπνευση, ενώ υπήρξε και ο πρώτος που ασχολήθηκε με το τράφικινγκ από ιατρικής πλευράς. Και αυτό τον έκανε ιδιαίτερο, χωρίς ο ίδιος να θέλει να ξεχωρίζει.
»Ήταν άνθρωπος του πεδίου, υπερβολικά απλός. Για μας που ήμασταν πιο νέοι αυτό ήταν το πιο πολύτιμο μάθημα. "Δεν είμαστε εδώ για να ξεχωρίσουμε ή να βοηθήσουμε απλά, αλλά για να είμαστε δίπλα τους" μας έλεγε, και αυτό είναι πολύ σημαντικό…»
Για πόσους ανθρώπους ακούμε σήμερα «εκείνος με ενέπνευσε», όπως μας εξομολογείται ο στενός του συνεργάτης, από τις αποστολές των ΓτΚ, στο μεταπτυχιακό και αργότερα στο ΚΕΕΛΠΝΟ Αγης Τερζίδης. Θυμάται μια παραμονή Χριστουγέννων πριν από καμιά 15αριά χρόνια:
«Ηταν βαρυχειμωνιά και ό,τι είχαμε εγκαινιάσει ένα από τα πρώτα προγράμματα μείωσης της βλάβης, που αφορούσε ανταλλαγή συριγγών με κινητές μονάδες στους τοξικομανείς που έκαναν ενδοφλέβια χρήση… Αφού φάγαμε, μου λέει "σήκω τώρα να πάμε γλυκά, κουραμπιέδες και μελομακάρονα στους εθελοντές και στους χρήστες, πάμε να ανακατευτούμε με τον κόσμο". Πρέπει να ήταν μεσάνυχτα η ώρα που έβγαινε η μονάδα.
»Δεν ήταν απλώς συμβολισμός. Πίστευε σε αυτό που έλεγε "η επίδραση της άσπρης μπλούζας": και τίποτα να μην έχεις να κάνεις και μόνο η παρουσία σου, το ακούμπημα στον ώμο σε έναν κατατρεγμένο είναι σημαντικό, είναι μια ανακούφιση σε αυτούς τους ανθρώπους, τους κατατρεγμένους, στους πρόσφυγες, να νιώθουν ότι η Ιατρική Σχολή Αθηνών είναι κοντά τους, τους δίνει κουράγιο. Μόνο και μόνο ότι θα δουν έναν γιατρό είναι παρηγοριά για να συνεχίσουν.
»Ήταν η ξεχωριστή του σκέψη που τον διαφοροποιούσε όπως έλεγε και στην Ιατρική Σχολή, δεν είναι φιλανθρωπική παρέμβαση, ούτε αυστηρά ανθρωπιστική δράση, ούτε είναι αμιγώς ιατρική η προσέγγιση, αλλά πας γιατί η παρουσία της άσπρης μπλούζας είναι καταλυτική και λύνει προβλήματα.
»Αυτό έχει βάλει στη συζήτηση το γεγονός ότι υπερασπίζεται τα δικαιώματα των κατατρεγμένων, αυτών που δεν έχουν φωνή και πίστευε ότι ο γιατρός παίζει έναν τέτοιο ρόλο. Δεν είναι ο κλασικός καθηγητής και γιατρός, αλλά αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις και τη θέση του που ανοίγουν πόρτες για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των ασθενών, για να κάνει προγράμματα για τους τελευταίους των τελευταίων, τους χρήστες, τους μη έχοντες, τις εκδιδόμενες… Και ήταν πάντα ένα βήμα μπροστά…»
Από παππού και πατέρα γιατρούς με ιστορία προσφοράς, ίσως να μην ήταν τυχαία η ουσιαστική συμβολή του στην πράξη. Λιτός στις δηλώσεις, όχι μόνο είχε προβλέψει την κρίση των προσφυγικών ροών που καταφεύγουν στη χώρα μας, αλλά είχε διατυπώσει και προτάσεις για τη διαχείρισή της.
Η άγνωστη τραγωδία που σημάδεψε την οικογένεια του
Στα βιογραφικά σημειώματα του Θεόφιλου Ρόζενμπεργκ – που είχαν δει το φως της δημοσιότητας όταν ανέλαβε το ΚΕΕΛΝΠΟ - εκτός του ότι ήταν Χειρουργός, Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ιδρυτής των Γιατρών του Κόσμου, δεν αναφέρεται πως μεγάλωσε στα Χανιά.
Συγκεκριμένα και σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Flashnews.gr, πατέρας του νέου προέδρου του ΚΕΕΛΝΠΟ, ήταν ο κ. Γεώργιος Ρόζενμπεργκ, ένας από τους μεγαλύτερους γιατρούς – χειρουργούς που είχαν προσφέρει υπηρεσίες στα Χανιά στις δεκαετίες 1950-60.
Σύμφωνα το ρεπορτάζ, η οικογένεια Ρόζενμπεργκ μετακόμισε από τον Πειραιά στα Χανιά, όπου ο πατέρας ιατρός – χειρουργός, Γεώργιος Ρόζενμπεργκ προσέφερε τις ιατρικές του υπηρεσίες στους Χανιώτες.
Μάλιστα είχε συνεργαστεί και με τον ιατρό Καρδαμάκη στην κλινική που υπήρχε στην διασταύρωση των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου και Μιχελουδάκη, αλλά και με άλλους Χανιώτες γιατρούς της εποχής.
Ο Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ φοίτησε σε σχολεία των Χανίων, αλλά η οικογένεια που ήταν πολύ γνωστή στους παλιούς Χανιώτες, σημαδεύτηκε από μια φοβερή τραγωδία.
Στην δεκαετία του 1960 και ενώ ο πατέρας με τα παιδιά του απολάμβαναν το μπάνιο τους στην περιοχή του Καλαμακίου Χανίων (πληροφορίες κάνουν λόγο για την περιοχή του Γλάρου), ένα από τα παιδιά κινδύνεψε να πνιγεί.
Τότε ο Γεώργιος Ρόζενμπεργκ χωρίς δισταγμό βούτηξε και έβγαλε το παιδί σώο και ασφαλές, αλλά ο ίδιος (σύμφωνα με τις πληροφορίες) υπέστη καρδιακή ανακοπή και εξέπνευσε.
Το τραγικό αυτό περιστατικό είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση την τότε τοπική κοινωνία, καθώς ο Γεώργιος Ρόζενμπεργκ έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στα Χανιά.
Κάποια στιγμή, μετά από αυτή την τραγωδία, η οικογένεια αναχώρησε από τα Χανιά για την Αθήνα, όπου ο Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ ακολούθησε την πορεία του αείμνηστου πατέρα του στην ιατρική επιστήμη.
Πληροφορίες από:
