Ας κρατήσει ο θυμός...

Μετά την άρνηση, ο θυμός. Το δεύτερο στάδιο του πένθους. Το σοκ που προκαλεί μια απώλεια, ένα δυσάρεστο γεγονός, έχει ως πρώτο επακόλουθο την άρνηση. Δεν θέλεις να το πιστέψεις, δεν μπορείς να δεχτείς την πραγματικότητα, αμφισβητείς το γεγονός. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν σε αφήνουν για πολύ στην πλάνη σου. Αναλόγως της απώλειας, αργά ή γρήγορα, συνειδητοποιείς την κατάσταση, και τότε έρχεται η σειρά του θυμού, της αγανάκτησης, της οργής. Η αδικία σε πνίγει, ένα τεράστιο «γιατί;» σε βασανίζει, αντιδράς. Το στάδιο αυτό διανύει τώρα ο ελληνικός λαός, αφού για ένα μεγάλο διάστημα περιπλανήθηκε μεταξύ του «αποκλείεται» και του «δεν μπορεί», μεταξύ της αμφισβήτησης και της ελπίδας. Εύπιστος από τη φύση του, ο Έλληνας δεν αμφέβαλλε για την ειλικρίνεια των κυβερνώντων, πίστευε τις κατά καιρούς υποσχέσεις περί μη επιβολής νέων σκληρότερων μέτρων, ενώ οι διαψεύσεις ανάλογων πληροφοριών τον ηρεμούσαν. Διήνυε το στάδιο της άρνησης με όλα τα συμπαρομαρτούντα. Και ύστερα ήρθε ο θυμός... Με μεγάλη καθυστέρηση ο Έλληνας οργίστηκε. Ο θυμός του πυροδοτήθηκε από ένα σκωπτικό σχόλιο των Ισπανών (του οποίου η αυθεντικότητα ερευνάται) και, ακολουθώντας τους ήδη θυμωμένους Ευρωπαίους που αντιμετωπίζουν τα ίδια περίπου προβλήματα, οργανώθηκε. Επί σειρά ημερών, κάθε βράδυ, οι Έλληνες εκτονώνουν την αγανάκτησή τους στο Σύνταγμα, σε πλατείες και λιμάνια, ειρηνικά και πολιτισμένα. Χωρίς αρχηγούς και κομματικές ταμπέλες (αλήθεια, πώς δεν έχει τύχει εκμετάλλευσης ένα τόσο δυνατό κύμα οργής;) διαδηλώνουν τις βάσιμες αντιρρήσεις τους ως προς τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης και, μην έχοντας δυνάμεις για δυνατές φωνές, διατυπώνουν κόσμια τα ερωτηματικά τους για τις προθέσεις της κυβέρνησης. Οι κυβερνητικές επιλογές είναι γεγονός ότι επιδέχονται σφοδρής κριτικής. Η εφαρμογή σκληρών μέτρων σε μισθωτούς και συνταξιούχους –με άμεσες επιπτώσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις–υποδηλώνει κάθε άλλο παρά πρόθεση άγριου φοροκυνηγητού των κατ' επάγγελμα φοροφυγάδων, όπως έχει κατά κόρον εξαγγελθεί. Μοιραίο ήταν λοιπόν να αρθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στους αρμοδίους για τη διαχείριση της κρίσης και να καλλιεργηθεί η καχυποψία για οτιδήποτε αφορά τη δημόσια ζωή. Στο μεταξύ, κι ενώ η αγανάκτηση διογκώνεται σαν χιονοστιβάδα, ουδείς δείχνει να ενοχλείται ή να ανησυχεί. Αποτελεί δόγμα της ψυχιατρικής επιστήμης άλλωστε ότι, για να φθάσουν οι πενθούντες στην αποδοχή της τραγωδίας, πρέπει να διανύσουν όλα τα στάδια: Την άρνηση, τον θυμό, τη διαπραγμάτευση (ας είναι η τελευταία δυστυχία) και τη θλίψη, που για κάποιους από εμάς είναι ήδη εδώ, ενώ για άλλους έπεται. Έτσι, και αφού ολοκληρωθούν οι αναγκαίες ψυχικές διεργασίες, ο άνθρωπος αποδέχεται το κακό, βγαίνει από το τούνελ και ελπίζει σε καλύτερες μέρες. Για να επιβιώσει... Η αποδοχή και η λήθη σηματοδοτούν την επιτυχία της ψυχοθεραπείας. Αν οι «αγανακτισμένοι» –και μαζί τους όσοι συμπάσχουν από απόσταση– ακολουθούν εν αγνοία τους την ίδια αγωγή, καλό θα είναι να μην περάσουν στο επόμενο στάδιο. Ας μείνουν στον θυμό. Διαψεύδοντας τις προσδοκίες των επιστημόνων... Σίλα Αλεξίου