Πρέπει να δείξουμε έξω το φως του ελληνικού πολιτισμού
Στη σκιά του Ναού της Αφαίας, ο Γιάννης Σμαραγδής εμπνέεται από την ιερότητα του χώρου και μιλάει στο SM για τους Έλληνες, την Ελλάδα και για τον Ιωάννη Βαρβάκη, τον ήρωα της νέας ταινίας του. Συνέντευξη στη Σίλα Αλεξίου και στον Γιάννη Προβή
Action… Δράση! Η παγωμένη εικόνα ζωντανεύει με το σύνθημα του αρχηγού που σκίζει την ησυχία. Χωρίς πολλά-πολλά, απλά, όπως θα έκανε τη δουλειά του οποιοσδήποτε… προϊστάμενος, ο Γιάννης Σμαραγδής δημιουργεί μεγάλες ταινίες. Με τη σεμνότητα του πραγματικά αξιόλογου σκηνοθέτη, επιβάλλεται στο πολυπληθές επιτελείο του με ένα νεύμα, διδάσκει τους ηθοποιούς αθόρυβα και στο τέλος της σκηνής χειροκροτεί με ενθουσιασμό.
Απόγευμα Δευτέρας. Μια ημέρα γυρισμάτων στον Ναό της Αφαίας έχει ολοκληρωθεί, και όλοι μαζί, ηθοποιοί, τεχνικοί, κομπάρσοι… επιτέλους κάθονται για φαγητό. «Δεν ξέρω πώς θα πάει αυτή η ταινία, αλλά σήμερα είχαμε ευλογία με αυτό το υπέροχο φως. Το φως του ελληνικού πολιτισμού που πρέπει να δείξουμε έξω…» λέει ο Γιάννης Σμαραγδής, υπό την επήρεια της ενέργειας του αρχαίου ναού, φωτισμένου από το γλυκό φως της Αίγινας, όπως το χαρακτηρίζει ο διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας Άρης Σταύρου.
Με σύμμαχο τον εξαιρετικό καιρό, ως καλό οιωνό ίσως για την επιτυχία της νέας ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι», που πραγματεύεται τη ζωή του μεγάλου ανθρώπου και εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη, τέσσερις σκηνές αυτής της υπερπαραγωγής γυρίστηκαν στον βράχο όπου δεσπόζει περήφανος ο Ναός της Αφαίας.
«Από την πρώτη στιγμή μού σφηνώθηκε στο μυαλό να κάνω γυρίσματα εδώ» μας λέει ο διεθνούς φήμης Έλληνας σκηνοθέτης, που –όσο κι αν ακούγεται παράξενο– την ώρα που γυρίζει μια ταινία τόσο μεγάλων αξιώσεων, έχει στο μυαλό του την επόμενη. «Δεν μπορώ να δουλέψω μια ταινία αν δεν έχω βρει την επόμενη» ομολογεί ο Γιάννης Σμαραγδής, ενισχύοντας το σχόλιο του συνεργάτη του Άρη Σταύρου, ο οποίος τον… μέμφεται ότι την ώρα που γυρίζει ένα πλάνο έχει ήδη σχεδιάσει το επόμενο.
Στην ταινία συμμετέχει ο Ρώσος ηθοποιός Ευγένιος Στίτσκιν, ο Λαζόπουλος της Ρωσίας, που κατάγεται από αριστοκρατική οικογένεια και είναι εδώ. Μαζί του είναι και η μητέρα του, η οποία δάκρυσε όταν της εξήγησα ότι αυτός ο τόπος, ο Ναός της Αφαίας είναι ένας τόπος ιερός. Είναι πολύ φιλέλληνες οι Ρώσοι…Είναι η ώρα της χαλάρωσης όλων των συντελεστών, ο ήλιος κρύβεται σιγά-σιγά κι εμείς απολαμβάνουμε το αριστούργημα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, αναλογιζόμενοι τη συνεισφορά του σκηνοθέτη στην ανάδειξη του ελληνικού πνεύματος, σε καιρούς τόσο χαλεπούς. «Αυτή είναι ευλογία. Μου έκανε τη χάρη η Αφαία, ή άλλος, να μου δώσει το καλύτερο φως. Όλοι οι ξένοι έμειναν άφωνοι. Και οι Γερμανοί…» προσθέτει με έμφαση ο Γιάννης Σμαραγδής, στρέφοντας μοιραία την κουβέντα στην κατάσταση που βιώνει η χώρα μας. «Η Ελλάδα έχασε το μέτρο. Οι ιδιοτελείς πολιτικοί και ο νεοπλουτισμός των Ελλήνων μάς οδήγησαν εδώ. Υπήρχε σχέδιο και ο Έλληνας έπεσε στην παγίδα. Και ο λαός μας έχει επίγνωση ότι διέπραξε ύβρη, ζητώντας όλο και περισσότερα. Μπορεί όμως να μας βγει και σε καλό. Βλέπετε ότι ο μέσος Έλληνας περνάει τώρα μια φάση περισυλλογής, γι’ αυτό και δεν αντιδρά έντονα» εκτιμά ο συνομιλητής μας, κατατάσσοντας ωστόσο τον ελληνικό λαό μεταξύ των «μεγάλων» ιστορικά λαών. «Τι είναι μία δεκαετία ή και μία εικοσαετία μέσα στην ιστορία ενός λαού; Οι μεγάλοι λαοί μετρώνται με χιλιετίες. Τρεις είναι οι μεγάλοι λαοί. Οι Έλληνες, οι Εβραίοι και οι Κινέζοι…» Για την ταινία δεν είπαμε πολλά με τον Γιάννη Σμαραγδή. Ο βίος και η πολιτεία του Ιωάννη Βαρβάκη ωστόσο, που «ξεκίνησε ως πειρατής και κατέληξε άγιος», έδωσαν αφορμή να μας αναπτύξει τη θεώρησή του για τον Θεό, για τους ευλογημένους ανθρώπους, που –κατά την άποψή του– παράλληλα δοκιμάζονται στα δύσκολα και, αν τα διαχειριστούν σωστά, ανταμείβονται, για εκείνους που απαντούν θετικά στην ευλογία. «Τέσσερα πρόσωπα θεωρώ ευλογημένα. Τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Βαγγέλη Παπαθανασίου. Πήραν δώρα από τον Θεό μαζί με δυσκολίες. Και απάντησαν θετικά…» Καθ’ οδόν προς τη Ρωσία –λίγο μετά τις γιορτές–, όπου θα έχει την τύχη να σκηνοθετήσει την Κατρίν Ντενέβ ως Μεγάλη Αικατερίνη, από την οποία ο Ιωάννης Βαρβάκης πήρε πολλά –μεταξύ των οποίων και την ευκαιρία να φέρει στην Ελλάδα το χαβιάρι–, ο Γιάννης Σμαραγδής επιμένει ότι η ματαίωση της συνεργασίας με τους Ρώσους από την κυβέρνηση Παπανδρέου αποτελεί μοιραίο λάθος. «Η Ευρώπη δεν έχει μέλλον. Αλλά και αυτοί που την υπέσκαψαν θα ηττηθούν. Στο μεταξύ, οι Κινέζοι περιμένουν… Σε μια συνέντευξη το 1985 είχα πει ότι η μεγάλη δύναμη είναι η Κίνα και ότι η Ελλάδα με την ιστορικότητά της θα μπορούσε να γίνει η πύλη της Κίνας στην Ευρώπη. Κι αυτό γιατί οι Κινέζοι θα εμπιστεύονταν έναν λαό ιστορικά σαν τον δικό τους…» Ο ήλιος έχει πέσει, αλλά το φως της Αφαίας μάς κρατάει εκεί. Ο Τάσος Μπιρσίμ βιάζεται να προλάβει το τελευταίο δρομολόγιο, αν και φλερτάρει με την ιδέα της μόνιμης διαμονής στην Αίγινα. «Και αύριο θα είμαστε εδώ. Ελάτε να τα πούμε…» μας λέει ο μεγάλος σκηνοθέτης, φεύγοντας για το ξενοδοχείο «Πανόραμα» στην Αγία Μαρίνα, όπου έχει καταλύσει η πολυπληθής παρέα, απολαμβάνοντας την περιποίηση του Σταύρου Καλαμάκη… [caption id="attachment_12023" align="alignleft" width="150" caption="Ο Τάσος Μπιρσίμ απαθανατίζει στιγμές την ώρα των γυρισμάτων"][/caption] Παρών στη συζήτηση και ο γνωστός τηλεσκηνοθέτης Τάσος Μπιρσίμ, φίλος και εμψυχωτής του Γιάννη Σμαραγδή, απαθανατίζει με μια φωτογραφική μηχανή τα πάντα –έτσι, για το κέφι του–, επιβεβαιώνοντας τη λαϊκή ρήση «δείξε μου τον φίλο σου να σου πω ποιος είσαι», καθώς, ακόμη και την εποχή της παντοδυναμίας του, διακρινόταν για το ήθος και τη σεμνότητά του.
