«Πράσινη» ανάπτυξη και στον Αργοσαρωνικό

Ο καθηγητής του ΕΜΠ προτείνει ενδιαφέρουσες λύσεις για την ανάπτυξη των αγαπημένων του νησιών.Του Μάριου Τσέζου Ο Αργοσαρωνικός κόλπος και τα νησιά του είναι στενά δεμένα με την ιστορική πορεία της Αθήνας από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Η Αθήνα εξελίχθηκε μέσα στα τελευταία 50 χρόνια, γρήγορα, σε μια ευρωπαϊκή μητροπολιτική περιοχή, με περίπου 5 εκατομμύρια κατοίκους. Η Αίγινα και το Αγκίστρι, σε απόσταση λίγων μιλίων από την Αθήνα, αποτελούν προφανείς πόλους έλξης για εξοχική κατοικία, αναψυχή, αλλά και μόνιμη κατοικία. Ως συνέπεια, τα τελευταία χρόνια τα νησιά του Αργοσαρωνικού έχουν αυξήσει την εποχιακή αλλά και μόνιμη χρήση τους, υφιστάμενα ταυτόχρονα βαριές πιέσεις στο φυσικό τους περιβάλλον. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτών των πιέσεων είναι η αύξηση της ζήτησης σε νερό, η επακόλουθη υφαλμύρυνση των υπόγειων νερών, η δυσκολία στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, οι αυξημένες ανάγκες για ενέργεια κ.λπ. Μοναδικός δρόμος για μια ισορροπημένη και διατηρήσιμη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των νησιών είναι η υιοθέτηση κανόνων και πρακτικών της αειφόρου ανάπτυξης ή, όπως συνήθως λέγεται, της «πράσινης» ανάπτυξης, έτσι ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο –ή και να μηδενιστούν– τα αρνητικά αποτελέσματα στο περιβάλλον των νησιών. Ακολουθώντας αυτήν τη λογική, έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και η έννοια του «Πράσινου Νησιού», η οποία πρακτικά δηλώνει ότι ο σχεδιασμός και η ομαλή λειτουργία όλων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων σε ένα νησί έχουν προβλεφθεί έτσι ώστε και να αφήνουν ελάχιστο, ή μηδενικό, περιβαλλοντικό αποτύπωμα και να διατηρούν –αν είναι δυνατόν– αλώβητο το φυσικό περιβάλλον. Η έννοια της αειφορίας βεβαίως λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη και τις ανάγκες για οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο, διότι χωρίς αυτές η ίδια η έννοια της διατήρησης του χαρακτήρα του «Πράσινου Νησιού» δεν μπορεί να υποστηριχθεί. Το Εργαστήριο Τεχνολογίας Προστασίας του Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και οι συνεργάτες μου συντονίσαμε μια ισχυρή ομάδα συναδέλφων καθηγητών και ερευνητών του ΕΜΠ, και εκπονήσαμε το 2010 μια λεπτομερή μελέτη για τη μετεξέλιξη του νησιού Αγκίστρι σε Πράσινο Νησί. Η μελέτη έδειξε ότι, μετά την υλοποίηση συγκεκριμένης μικρής κλίμακας έργων, το Αγκίστρι μπορεί να ελπίσει σε μια ισορροπημένη, «πράσινη» ανάπτυξη με ευεργετικά αποτελέσματα για την οικονομία του, εξασφαλίζοντας την αυτοδυναμία του και ίσως την αυτάρκειά του σε επιλεγμένους φυσικούς πόρους. Η ομάδα του ΕΜΠ επέλεξε το Αγκίστρι ως το πρώτο νησί-αντικείμενο της μελέτης της, διότι το Αγκίστρι είναι μικρό σε μέγεθος και εύκολα προσβάσιμο από την Αθήνα. Είναι προφανές ότι αντίστοιχες εξειδικευμένες μελέτες μπορούν να γίνουν και για άλλα νησιά του Αργοσαρωνικού. Τα βασικά θέματα τα οποία χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό και λύσεις, μεταξύ άλλων, είναι: • Τα θέματα της διαχείρισης του νερού, των στερεών και υγρών αποβλήτων. • Τα θέματα της πρωτογενούς παραγωγής (όπως η αγροτική παραγωγή και η αλιεία, όπου υπάρχουν). • Τα θέματα της διαχείρισης και της βελτίωσης των τουριστικών υποδομών, όπως π.χ. οι ακτογραμμές, οι παραλίες αναψυχής, οι μαρίνες σκαφών κ.λπ. • Η διαφύλαξη, η συνέχιση και η προβολή της τοπικής κληρονομιάς στην αισθητική και στη δομή των κτισμάτων και των πόλεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει τη μοναδικότητα του νησιωτικού περιβάλλοντος και χρηματοδοτεί δράσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ των νησιών της Ευρώπης, με στόχο να υποστηριχθεί η αειφόρος αναπτυξιακή προοπτική τους. Στις συνεργασίες αυτές εμπλέκονται και τα πανεπιστήμια, ως φορείς γνώσης, και ο ιδιωτικός τομέας, ως ένας από τους φορείς υλοποίησης και αξιοποίησης των ευκαιριών της νησιωτικής ανάπτυξης. Η ερευνητική μας ομάδα συνεργάζεται με αντίστοιχες ομάδες του εξωτερικού, με στόχο ένα ευρωπαϊκό έργο με αντικείμενο την αειφορία στα Θέματα νερού στα μικρά νησιά. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας έχουμε ήδη ενεργοποιήσει τη συνέχιση της συνεργασίας μας με το Αγκίστρι, ενώ παράλληλα έχουν γίνει και οι πρώτες επαφές με την Αίγινα. Πιστεύω ότι μέσα στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες της περιόδου που διανύουμε, η «πράσινη» ανάπτυξη και ο υψηλότερου επιπέδου τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν δυνάμεις ανάπτυξης και προόδου για τα μικρά νησιά, και ειδικότερα τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Είναι πολύ χρήσιμο να εκμεταλλευθούμε όλες τις δυνατότητες που μας δίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Βιογραφικό Ο Μάριος Τσέζος αποφοίτησε από τη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή και πήρε το πτυχίο του από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ακολούθησε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στον Καναδά, όπου και συνεργάστηκε ως τεχνικός σύμβουλος με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και με ερευνητικά κέντρα. Επέστρεψε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου είναι καθηγητής, και ίδρυσε το Εργαστήριο Τεχνολογίας Προστασίας του Περιβάλλοντος, στο οποίο είναι διευθυντής. Έχει διατελέσει σύμβουλος του υπουργού Περιβάλλοντος και πρόεδρος Δημοσίου Οργανισμού.