Ψήφτα: Η πατρίδα των πουλιών…

Τα ασάλευτα νερά, οι καλαµιώνες και οι φτερωτοί επισκέπτες. Το ηφαίστειο µπροστά, η «βυθισµένη πολιτεία» και τα ανεξερεύνητα χωριά. Τα Μέθανα, ο Πόρος και ο χείµαρρος από την πατρίδα του Θησέα. Η Ψήφτα στην Τροιζηνία αλλάζει µορφές, µαγεύει και σε περιµένει να την ανακαλύψεις…

Φωτογραφίες: Κατερίνα Νοµικού, Γιάννης Δρούγκας

Κείµενο: Μπάµπης Κανατσίδης

Πριν από περίπου 12 χρόνια, παραδόθηκε στην κυκλοφορία ο δρόμος Επιδαύρου – Καλλονής, προσφέροντας άνετη, ασφαλή και ταχεία μετάβαση στον Πόρο, στην Τροιζηνία και στα Μέθανα. Από τον Σεπτέμβριο του 2006 ο Πόρος και η πάλαι ποτέ επαρχία της Τροιζηνίας άρχισαν να προσελκύουν όλο και περισσότερους νέους επισκέπτες, που αναζητούσαν την απόδραση από το Λεκανοπέδιο, με την απόλυτη ελευθερία κινήσεων που προσφέρει το Ι.Χ. Το ταξίδι από την Αθήνα προς τον Γαλατά είναι απολαυστικό.

Η διαδρομή σε περιβάλλει, με τη θέα στον Σαρωνικό και τους ορεινούς όγκους της Κορινθίας, της Επιδαύρου και της Τροιζηνίας. Το καλωσόρισμα στην πατρίδα του ησέα είναι εξίσου εντυπωσιακό. Αφήνοντας πίσω το χωριό της Καλλονής, λίγα χιλιόμετρα μετά εμφανίζεται μπροστά σου ένας γαλήνιος, μυστηριακός υγρότοπος, περιστοιχισμένος από καλαμιές.

Αν ταξιδεύεις για πρώτη φορά σε αυτά τα μέρη, αναρωτιέσαι πού βρίσκεσαι. «Δαγκώνεσαι» που δεν μελέτησες τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά του επισκεπτόμενου προορισμού. Αν πάλι ταξιδεύεις προς τα εκεί τον χειμώνα, τότε ανακαλύπτεις πως τα γαλήνια αυτά νερά φιλοξενούν σπάνια είδη πτηνών. Φτερωτούς ταξιδιώτες που –σε αντίθεση με εσένα– αδιαφορούν παγερά για το δικό σου πέρασμα από τα μέρη τους. Η λίμνη της Ψήφτας στην Τροιζηνία αναφέρεται και ως Βαλαριό, αλλά και ως Ψιφαία λίμνη, και από την αρχαιότητα αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος. Η ονομασία της είναι παραφθορά του ονόματος της αρχαίας λίμνης Φοιβαίας, που βρισκόταν στο ίδιο σημείο, την οποία μάλιστα αναφέρει ο Παυσανίας στο έργο του «Ελλάδος Περιήγησις». Βρίσκεται στα νότια του κόλπου της Επιδαύρου, ενώ στα 3 χλμ. στα βορειοανατολικά της βρίσκονται η Τακτικούπολη και ο ισθμός που ενώνει τα Μέθανα με την Πελοπόννησο.

Οι αναφορές του Παυσανία και η “Βυθισμένη πολιτεία”
Σύμφωνα με τις αναφορές του Παυσανία, η περιοχή ήταν ένα άγριο μέρος στο οποίο υπήρχε ιερό της θεάς Άρτεμης. Ο Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος του 2ου αι. μ.Χ. γράφει στα «Κορινθιακά» ότι ο βασιλιάς Σάρωνας είχε χτίσει το ιερό της Σαρωνίδας Άρτεμης στη Φοιβαία λίμνη, μια θάλασσα ρηχή με βούρκους. Μια μέρα ο Σάρωνας κυνηγούσε ένα ελάφι και αυτό έπεσε στη θάλασσα για να σωθεί. Ακολουθώντας το, ο άτυχος βασιλιάς πνίγηκε. Στη συνέχεια το άψυχο κορμί του ξεβράστηκε στη Φοιβαία λίμνη, όπου και τάφηκε εκεί, στο ιερό άλσος της Άρτεμης. Μπροστά στην παραλία της Ψήφτας βρίσκεται η «Βυθισμένη πολιτεία» των Ρωμακών χρόνων, που υπολογίζεται ότι είχε έως και 70.000 κατοίκους. Διακρίνονται στοιχεία της τοιχοποιίας της καθώς και σπαράγματα ρωμακών αγγείων.

Γεωμορφολογία και Βλάστηση
Η Ψήφτα είναι μια ρηχή λιμνοθάλασσα, η οποία καλύπτει μια έκταση περίπου 500 στρεμμάτων. Στα βόρειά της βρίσκεται η θάλασσα του Σαρωνικού, από την οποία χωρίζεται με μια λωρίδα γης, την παραλία της Ψήφτας, μήκους 500 μέτρων και πλάτους 50 μέτρων. Στα ανατολικά της λωρίδας έχει κατασκευαστεί τεχνητός δίαυλος, που επιτρέπει στα νερά της λίμνης να βγαίνουν στη θάλασσα, και το αντίθετο. Στα νότια καταλήγει σε πλούσιους καλαμιώνες και βάλτους, ενώ στα δυτικά και στα ανατολικά της υώνονται απότομοι λόφοι. Η στάθμη της λίμνης είναι ψηλότερη από την επιφάνεια της θάλασσας και κυμαίνεται μεταξύ 0,5 μ. και 0,8 μ. Η λίμνη τροφοδοτείται μέσω του χειμάρρου του Διαβολογέφυρου, ενώ τα νερά της είναι κατά βάση γλυκά. Η Ψήφτα περιβάλλεται από καλαμιώνες, που σε πολλά σημεία αφήνουν κάποια ανοίγματα. Στη περιοχή πρωταγωνιστούν τα αλίπεδα και τα αλόφυτα, με κυρίαρχο είδος τις σαλικόρνιες. Στην παραλιακή λωρίδα υπάρχουν μικρά αλμυρίκια και στην παραλία βγαίνουν διάφορα φυτά, όπως για παράδειγμα η κίτρινη παπαρούνα Glacium flavum και η αγριοβιολέτα Μalcolmia maritima. Στους γύρω λόφους συναντά κανείς φρυγανώδη βλάστηση με πουρνάρια, σκίνα, αγριελιές, λίγα πεύκα και διάφορα είδη φυτών.

Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες
Η ερπετοπανίδα της περιοχής περιλαμβάνει διάφορα είδη βατράχων, χελωνών, σαυρών και φιδιών, ενώ τα θηλαστικά αντιπροσωπεύονται από αλεπούδες, κουνάβια, νυφίτσες, σκαντζόχοιρους, λαγούς, ποντικούς και διάφορες νυχτερίδες. Ωστόσο, η Ψήφτα είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός τόπος ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά πουλιά. Στην περιοχή έχουν παρατηρηθεί πάνω από 100 είδη πουλιών. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα είναι συχνή η επίσκεψη μικρών κοπαδιών από φοινικόπτερα. Τα πανέμορφα και εντυπωσιακά Φλαμίνγκο αποτελούν, εδώ και μερικά χρόνια, μια ξεχωριστή νότα απόδρασης από την καθημερινότητα, για τους ντόπιους φυσιολάτρες και τους απαιτητικούς χειμερινούς επισκέπτες της περιοχής.

Αλλάζει μορφές και σε περιμένει
Η Ψήφτα αλλάζει μορφή κάθε εποχή του χρόνου. σως γι αυτόν τον λόγο να ονομάστηκε Μεταμόρφωση το χωριό που βρίσκεται κοντά στη λίμνη. Για τη σπάνια ομορφιά της, η Ψήφτα έχει κηρυχθεί, όπως και ολόκληρη η περιοχή, ως «περιοχή εξαίρετου φυσικού κάλλους» από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η ομορφιά της Ψήφτας όμως δεν χαρίζεται, αλλά κατακτιέται και σε περιμένει να την εξερευνήσεις, τόσο για την πανίδα που φιλοξενεί όσο και για την ενδιαφέρουσα χλωρίδα που αναπτύσσεται στους γύρω λόφους. Ο μαγικός υγρότοπος απέχει περίπου 150 χλμ. από την Αθήνα.